DEN HAAG – Vluchtelingen en migranten op weg naar Europa lopen groot gevaar in Libië. Dat stelt UNICEF na onderzoek. Bijna de helft van de ondervraagde vrouwen en kinderen in Libië geven aan tijdens hun reis seksueel te zijn misbruikt, vaak meerdere keren en op meerdere plekken. Driekwart van de ondervraagde kinderen vertelt te maken hebben gehad met geweld, agressie en lastig zijn gevallen door volwassenen. Nu de Europese Unie afspraken heeft gemaakt met Libië om het vluchtelingen en migranten moeilijker te maken de Middellandse Zee over te steken, blijven mogelijk meer mensen steken in deze gevaarlijke situatie. UNICEF doet aanbevelingen aan de EU, African Union en aan autoriteiten en organisaties in Libië om de omstandigheden van vluchtelingen en migranten te verbeteren.
Volgens voorzichtige schattingen waren er ten tijde van het onderzoek, in september 2016, in totaal 256.000 vluchtelingen en migranten in Libië. Hiervan waren er 30.803 vrouwen en 23.102 kinderen. Eén derde van de kinderen reisde alleen. Verwacht wordt dat de daadwerkelijke cijfers tenminste drie keer zo hoog liggen. Vorig jaar kwamen 4.579 mensen om toen ze de oversteek vanuit Libië probeerden te maken, er wordt geschat dat 700 hiervan kinderen waren.
De vrouwen en kinderen zijn voor hun vlucht afhankelijk van smokkelaars, worden mishandeld en zijn op weg naar Libië misbruikt. Ze komen in Libië terecht in één van de naar schatting 34 detentiecentra, gerund door de overheid of door milities. Vrouwen en kinderen worden systematisch gepest, geslagen, ze krijgen geen fatsoenlijk eten of drinken en geen medische zorg. Alleenreizende kinderen zitten tussen volwassenen, met alle nare gevolgen van dien. Meer dan een derde van de vrouwen en kinderen die door UNICEF zijn geïnterviewd, gaven aan dat de geweldplegers die hen mishandelden en misbruikten op weg naar Libië, bij het leger of gewapende groepen hoorden. Vrouwen en kinderen werden vaak bij de Libische grens of bij checkpoints gearresteerd en mishandeld.
“Het Libische deel van de migratieroute is een van de meest gevaarlijke ter wereld, vooral voor vrouwen en kinderen. Mensen moeten gebruik maken van mensensmokkelaars om de reis te kunnen maken. Dit brengt veel gevaren met zich mee. Vaak moeten ze hun schuld aan de smokkelaars afbetalen door onder slechte omstandigheden onderweg of op hun bestemming te werken”, zegt Majorie Kaandorp, kinderrechtendeskundige van UNICEF Nederland. “UNICEF pleit voor het instellen van veilige en legale routes voor vluchtelingen om een veilig heenkomen te zoeken. Meer vluchtelingen zouden direct uitgenodigd moeten worden, meer mensen moeten gebruik kunnen maken van humanitaire programma’s of humanitaire visa.”
“In Nigeria is Boko Haram, er is dood. Ik wilde niet sterven. Ik was bang. Mijn reis van Nigeria naar Libië was verschrikkelijk en gevaarlijk. Het kan alleen God zijn geweest die me in de woestijn heeft gered. Er was geen voedsel, geen water, niets. De jongen die tijdens de reis naast me zat, stierf. Als je in de woestijn sterft, gooien ze je lichaam weg en dat is het dan”, aldus Jon, een 14-jarige jongen die alleen op reis is. “Ik ben hier nu zeven maanden [in Libië] in deze gevangenis. Ze behandelen ons als kippen. Ze slaan ons, geven ons geen veilig water of goed eten. Ze pesten ons. Zo veel mensen sterven hier, door ziekte of de kou. ” Kamis, een 9 jarig meisje uit Nigeria:
“Ze arresteerden ons en brachten ons naar de Zawia gevangenis. Er was geen voedsel. Geen water. Ze sloegen ons elke dag. Er waren geen doctoren of medicijnen.”
UNICEF dringt er bij overheden en de EU op aan om de volgende zes actiepunten zo snel mogelijk te implementeren:
UNICEF en haar partners blijven zich inzetten voor het beschermen van de meest kwetsbare kinderen in het land. Dit zal onder andere gebeuren met hulp van lokale overheden met wie UNICEF sinds 2015 samenwerkt. In 2016 werden kinderen bereikt met psychosociale hulp, met onderwijs (oa over risico’s van mijnen) en recreatie. Een deel van deze hulp werd gegeven in de detentiecentra.
Vanaf het begin van de Europese vluchtelingencrisis in 2015 heeft UNICEF hulp kunnen bieden aan 182.500 vluchtelingenkinderen door heel Europa. Het programma voor vluchtelingenkinderen wordt verder uitgebreid in Griekenland en Italië, overheidsinspanningen om kinderen te beschermen en met hun familie te kunnen herenigen staan hierbij voorop.
Het rapport ‘Child Alert on the Central Mediterranean Migration Route’ is beschikbaar via de volgende bijlage: UN053732.pdf