Tussen hoop en vrees

Waarom hulp nodig is

Meer dan de helft van de bevolking is afhankelijk van noodhulp en 90% van de bevolking leeft rond of onder de armoedegrens. Al voor de machtsovername had Afghanistan te maken met armoede, conflict, natuurrampen en de coronapandemie. Maar hoewel de situatie in het land slecht is keren nog steeds Afghanen terug, soms vrijwillig, soms gedwongen. Zo heeft Pakistan een plan ontwikkeld en eind 2023 in gang gezet om Afghanen het land uit te zetten en zijn in korte tijd honderdduizenden mensen teruggekeerd.

Ook veel kinderen keren terug, soms alleen. De terugkeer heeft grote fysieke, psychische en emotionele impact op kinderen en gezinnen. Daarnaast is het terug in Afghanistan een uitdaging om te voldoen in de basisbehoeften als gezondheidszorg, voedsel, huisvesting, en schoon water, net als voor veel andere Afghanen, ongeacht hun migratiestatus. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de ervaringen van deze kinderen, waardoor er weinig empirisch onderbouwde kennis is over hoe ze het best geholpen en beschermd kunnen worden door hulporganisaties en overheden. Zonder voldoende steun zullen deze kinderen (opnieuw) overwegen om op de vlucht te slaan en daarmee hun leven te riskeren.

Wat doet UNICEF

Met het project ‘Tussen hoop en vrees’, dat van 2020 tot 2023 liep en door donateurs in Nederland gefinancierd werd deed UNICEF onderzoek en verleenden we hulp aan teruggekeerde kinderen. Met het onderzoek kregen we beter inzicht in de obstakels waar kinderen tegen aanlopen voor, tijdens, en na hun vlucht. Met deze inzichten trainen we maatschappelijk werkers die deze kinderen ondersteunen om ze zo nog beter te kunnen helpen. Ook gebruiken we de onderzoeksresultaten om bij overheden te pleiten voor betere zorg en bescherming van deze kinderen, zowel in Afghanistan als de landen waar ze naar toe vluchten. Daarnaast bieden we ook hulp aan teruggekeerde kinderen door individuele begeleiding en door hen te ondersteunen bij hun re-integratie. Hierbij kun je denken aan hereniging met familieleden of psychosociale ondersteuning. Ook na afloop van dit project blijft UNICEF deze hulp verlenen.

Behaalde resultaten met de steun uit Nederland

• Met de inzichten zijn richtlijnen voor de hulpverlening aan alleenreizende en vermiste kinderen bijgewerkt.
• 1000 kinderen zijn ondersteund met individuele begeleiding, en 856 kinderen zijn geholpen met het traceren van en herenigen met hun familie.
• 247 teruggekeerde kinderen zijn geholpen met hun re-integratie op vlakken van psychosociaal welzijn, onderwijs, gezondheid, en mogelijkheden voor levensonderhoud.
• Ruim 8.000 mensen en kinderen kregen voorlichting over thema’s als mentaal welzijn, gender-gerelateerd geweld, en het gevaar van onontplofte explosieven en mijnen
• 100 kindvriendelijke ruimtes zijn voorzien van getrainde begeleiders en materialen, zodat 6.000 kinderen psychosociale ondersteuning konden krijgen.
• Ook is het onderzoek afgerond en zijn de bevindingen gepubliceerd.

Uitdagingen

Tijdens de periode waarin dit project liep vond de machtsovername van de Taliban plaats. Op dat moment was de onderzoeksopzet afgerond en stond men klaar om de data te verzamelen. Door veiligheidszorgen en het opnieuw moeten aanvragen van goedkeuring kon men daar pas later mee starten. In de tussentijd heeft UNICEF de onderzoeksopzet aangepast aan de veranderende situatie, met bijvoorbeeld een uitbreiding van de regio’s waar het onderzoek plaatsvond. Ook bij de hulpverlening waren er uitdagingen. Zo moest men rekening houden met veranderende veiligheidssituaties en het risico op natuurrampen. De beperkingen die ingesteld zijn voor vrouwelijke hulpverleners hebben een impact op de hulpverlening, maar UNICEF kon hulp blijven verlenen aan de kinderen die terugkeerden naar Afghanistan.

Onderzoeksuitkomsten

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het najaar van 2023 in de rapportage ‘As they Move: Child and Youth Experiences of Migration, Displacement and Return in Afghanistan’. Voor het onderzoek werd data verzameld onder 1529 mensen en zijn er daarnaast 70 diepte-interviews gedaan. Uit het onderzoek bleek dat slechts één op de drie kinderen en jongeren tevreden waren met hun leven nadat ze waren teruggekeerd, en veel achtervolgd worden door de angsten die ze meegemaakt hebben tijdens de migratie. Veel kinderen hadden zorgen over geweld, bedreigingen, en hun persoonlijke financiële situatie en die van hun familie. Ook konden veel kinderen niet naar school doordat ze een leerachterstand hadden na jaren van gemiste scholing. Kinderen noemden cash ondersteuning, therapie en begeleiding, en kindvriendelijke ruimtes als de hulpverlening waar ze het meest aan hadden.