Opgroeien in armoede is helaas geen ‘ver-van-je-bed-show’, het is de dagelijkse werkelijkheid voor ruim 100.000 kinderen in Nederland. En dat is zorgwekkend, want dit vergroot de kans dat zij zich minder goed kunnen ontwikkelen. Daarom komt UNICEF óók in ons land in actie om armoede onder kinderen te voorkomen en aan te pakken.
De gevolgen van opgroeien in armoede
Geldzorgen zijn er in verschillende lagen van de bevolking, in zowel Nederland als Caribisch Nederland. Dit houdt in dat ouders niet altijd genoeg geld hebben om hun kinderen te bieden wat noodzakelijk is. Zo is er bijvoorbeeld:
- Niet elke dag voldoende voedsel in huis;
- Geen geld voor kleding, verjaardagen, sport of leuke activiteiten;
- Geen laptop of smartphone voor school of huiswerk;
- Geen geld voor de huur of hypotheek, waardoor een gezin op straat kan komen te staan;
- Weinig tijd bij ouders, omdat ze veel moeten werken en soms meerdere banen hebben;
- Veel stress dat leidt tot psychische problemen bij ouders én kinderen;
- Meer kans op kindermishandeling door stress bij ouders;
- Meer kans op criminaliteit onder jongeren.
De gevolgen op lange termijn
Opgroeien in armoede kan vergaande gevolgen hebben voor de toekomst van kinderen. Ze hebben ongelijke kansen ten opzichte van kinderen die niet in armoede opgroeien. Denk bijvoorbeeld aan het krijgen van gezonde voeding of de mogelijkheid een laptop te kopen voor school. Deze voorbeelden hebben invloed op hun gezondheid of de resultaten op school.
Ook kunnen kinderen in armoede mentale problemen krijgen en is er kans op sociale uitsluiting onder leeftijdsgenoten. Dit alles heeft gevolgen op de lange termijn voor hun ontwikkeling, gezondheid, opleidingsniveau en zelfs levensduur.
Wat doet UNICEF?
Om ervoor te zorgen dat kinderrechten beter worden gewaarborgd voor kinderen die opgroeien in armoede, spreekt UNICEF Nederland met ministeries, gemeenten, landelijke en lokale organisaties en neemt hierin de mening van kinderen en jongeren mee. Daarnaast brengen we partijen met elkaar in contact of delen we voorbeelden van hoe je armoede lokaal kan aanpakken binnen het Child Friendly Cities Initiative-netwerk.
Ook voert UNICEF gesprekken met de doelgroep zelf, om te horen wat kinderen en jongeren die opgroeien in armoede écht nodig hebben. Zo is er in november 2023 gevraagd naar hun zorgen rond bestaansrecht en een jaar eerder naar hun ervaring met geldzorgen. Op deze manier kan UNICEF Nederland met goede adviezen lobbyen bij de overheid.
Jongerenpanel in actie
Ook is ons UNICEF-jongerenpanel in 2023 én 2024 aan de slag gegaan met een jongerenadvies aan de overheid over onder andere armoede als meest urgent ervaren probleem door jongeren. In dit laatste advies gaven ze drie concrete aanbevelingen om armoede aan te pakken:
1. Verminder de kansenongelijkheid die door armoede ontstaat. Zorg dat alle kinderen mee kunnen doen met leuke activiteiten en sport.
2. Leer kinderen omgaan met geld en schulden. Geef hier aandacht aan tijdens lessen op school.
3. Biedt duidelijke én structurele hulp aan mensen in armoede. Zorg dat mensen weten wat hun rechten zijn en waar ze hulp kunnen vinden.
Kinderrechten staan voorop
UNICEF ondersteunt de aanbevelingen van de jongeren van harte. Daarnaast volgt uit het Kinderrechtenverdrag dat:
- De belangen van kinderen en jongeren voorop staan, bij iedere beslissing, of het nu om een individueel gezin of kind gaat of om beleid, wet- en regelgeving.
- De mening van kinderen en jongeren altijd wordt gehoord en meegenomen.
- Geen enkel kind of jongere opgroeit in armoede en toegang heeft tot basisvoorzieningen als huisvesting, voedsel, water en kleding.
- Kinderen en jongeren volwaardig kunnen meedoen met school, sport, culturele activiteiten en in hun vrije tijd.
Internationale en nationale wet- en regelgeving
Om armoede in Nederland aan te pakken en te voorkomen is er internationale en nationale wet- en regelgeving nodig. De Europese Kindergarantie is daarin een goed initiatief. Ook wordt er door de overheid gewerkt aan een Nationaal Programma Armoede en Schulden.
Maar er kan en moet meer gebeuren voor kinderen die in Nederland en Caribisch Nederland opgroeien in armoede:
- Het is nodig dat gezinnen beschikken over genoeg geld.
- De wettelijke positie van kinderen moet versterkt worden.
- Het is noodzakelijk dat landelijk geregeld wordt wat landelijk kan én dat lokaal geharmoniseerd wordt wat kan. Er moet dus ruimte zijn voor lokaal maatwerk, maar ook dat lokale regelingen uniformer worden. Als dit goed geregeld is, hoort het niet uit te maken waar je wieg staat.
Zelf hulp nodig of wil je meer weten over armoede in Nederland?
Heb je zelf te maken met armoede, wil je meer weten over dit thema of wil je tips hoe je met armoede en geldproblemen om moet gaan? In Nederland zijn veel instanties die je verder kunnen helpen. Bijvoorbeeld in je eigen gemeente of buurt, maar ook:
Kinderarmoede | Armoedebestrijding | Rijksoverheid.nl
Gelijke Kansen Alliantie | Gelijke kansen (gelijke-kansen.nl)
Handreiking omgaan met armoede op scholen | Publicatie | Rijksoverheid.nl
Samen voor alle kinderen (samenvoorallekinderen.nl)
Leergeld Nederland | Alle kinderen mogen meedoen. Want nu meedoen is straks meetellen!
