Ieder kind heeft het recht op te groeien in een liefdevolle, verzorgende en veilige omgeving
UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren niet allen fysiek maar ook mentaal gezond zijn. Beiden zijn essentieel om gezond en gelukkig op te groeien. Mentale gezondheid heeft een grote invloed op ons leven. Vandaag de dag lijden kinderen over de hele wereld door de gevolgen van conflicten, klimaatverandering, armoede, een steeds veranderende digitale leefomgeving, maar bijvoorbeeld ook prestatiedruk.
Kinderen hebben recht op een goede gezondheid, ontspanning & vrije tijd, maar ook het recht om gehoord te worden. In het Kinderrechtenverdrag staat hierover in art. 12 dat ze het recht hebben om hun mening te geven en dat die mening serieus genomen wordt. Uit het UNICEF jongerenadvies uit 2022 kwam naar voren dat jongeren het idee hebben dat volwassenen hun problemen rond mentale gezondheid niet serieus (genoeg) nemen. Dat het wordt onderschat en dat er geen prioriteit aan gegeven wordt. Daardoor hebben ze het gevoel er alleen voor te staan. En dat terwijl uit onderzoek blijkt dat in Nederland bijna één op de vijf jongeren een psychische aandoening heeft.
Wat voor jongeren te vaak in de weg staat om in een vroeg stadium hulp te zoeken, zijn de stigma’s en taboes die ervoor zorgen dat er binnen gemeenschappen niet openlijk over psychische problemen wordt gepraat.
Het verhaal van Waad
Vandaag de dag worden de meeste kinderen in Soedan overweldigd door verdriet, angst en hulpeloosheid. Al meer dan een jaar zijn velen van hen getuige van de verwoestende oorlog, waaronder gewelddadigheden die geen enkel kind ooit zou mogen zien. Waad van 10 jaar verblijft in Tawilla, nadat zij uit El Fasher, Sudan is gevlucht. Zij worstelt met de pijn van het verlies van haar vader. "De pijn van het verlies groeit voor mijn broers en zussen en mij. Iedereen hier probeert ons te helpen, maar het is ondraaglijk."
Mentaal welzijn voor elk kind
UNICEF is er voor ieder kind. Mentale gezondheid bepaalt het emotionele, intellectuele, fysieke en sociale welzijn van kinderen en (jong) volwassenen. Het geeft vorm aan hoe we denken, voelen, handelen en met stress omgaan. Het is belangrijk in elke levensfase, vooral voor kinderen en jongeren.
UNICEF werkt aan het aanpakken van acute geestelijke gezondheidsbehoeften tijdens crises en het bevorderen van mentaal welzijn op de lange termijn voor kinderen en verzorgers in gemeenschappen over de hele wereld.
• Wereldwijd ervaren 10-20 procent van kinderen en adolescenten psychische stoornissen. Bij de helft hiervan begint dit voor hun vijftiende levensjaar.
• 166 miljoen jongeren wereldwijd kampen met psychische stoornissen.
• Eén in vier kinderen leeft met een ouder met een psychische aandoening.
• Zelfdoding is de derde belangrijkste oorzaak van overlijden van meisjes tussen 15-19 jaar oud. Bij jongens in dezelfde leeftijd is het de vierde belangrijkste oorzaak.
Elk kind verdient het om toegang te hebben tot geestelijke gezondheidszorg. UNICEF zet zich in om het publieke debat met betrekking tot mentaal welzijn te veranderen, door onder andere stigma en discriminatie gerelateerd aan mentale problemen aan te pakken en hulp zoeken aan te moedigen. Daarnaast heeft zij door haar positie binnen de Verenigde Naties een unieke ingang bij overheden om wetten en beleid te versterken van bovenaf.
In meer dan 100 landen ondersteunt UNICEF in het leveren van gemeenschap gebaseerde mentale gezondheid en psychosociale hulp aan kinderen, jongeren, ouders en verzorgers. Dit heeft er toe geleid dat in 2023 13,1 miljoen mensen psychosociale ondersteuning hebben gekregen.
Wat doet UNICEF wereldwijd en in Nederland?
Vaak lijden kinderen met psychische aandoeningen onder stigmatisering, discriminatie en zelfs mensenrechtenschendingen en kunnen worden uitgesloten van hun gemeenschap. Om dit tegen te gaan hebben we communicatie en actie nodig. Naast dat kinderen geleerd moet worden hoe hulp te vragen, hebben ouders en verzorgers de behoefte ondersteund te worden in hoe ze hun kinderen beter kunnen helpen. Scholen moeten bijdragen aan de sociale en emotionele behoeftes van kinderen en geestelijke gezondheidssystemen moeten worden verbeterd. Om dit te kunnen doen en mentaal welzijn beter te begrijpen is meer onderzoeken, data en bewijs nodig.
Het UNICEF jongerenadvies van 2022 over mentaal welzijn sluit daarbij aan. Zij gaven het advies om hulp vragen makkelijker te maken en zijn van mening dat school daarbij kunnen helpen. Het tweede advies is dat het goede voorbeeld gegeven moet worden, door de samenleving inclusiever te maken, waarbij de overheid een voorbeeldfunctie heeft. En als laatste moet er betere toegang komen voor psychosociale hulp.
UNICEF verzamelt data, bespreekt het onderwerp met jongeren en doet onderzoek. In oktober 2021 is UNICEF’s grootschalige rapport “State of the World’s Children” ; on My Mind gepresenteerd, dat zich richt op het mentale welzijn van kinderen en jongeren en de risico’s en beschermende factoren die hier invloed op hebben.
In Nederland is het volgende verzameld:
• In 2023 is er een opiniepeiling geweest onder 1000 jongeren, waarbij werd gekeken naar hoe jongeren (10-18jaar) de aandacht voor mentale gezondheid op school ervaren.
• Het UNICEF-jongerenpanel werkt ieder jaar aan hun eigen project. In 2023 hebben ze in het kader van het doorbreken van het taboe rond mentaal welzijn een podcastserie gemaakt voor Fomo (fear of missing out).
• Ons onderzoek ‘Geluk onder druk ’ gaf in 2020 representatieve cijfers over het mentaal welbevinden in Nederland en daaruit blijkt o.a. dat de schooldruk de laatste jaren behoorlijk is gestegen en 1 op de 4 jongeren stress ervaart van school. Ook ervaart 1 op de 3 middelbare scholieren druk om aan verwachtingen van zichzelf of anderen te voldoen (prestatiedruk).
