Kinderen zijn altijd in de eerste plaats kinderen, ook als ze op de vlucht zijn.
Of ze nou vluchten voor oorlog, geweld, extreme armoede of natuurrampen, kinderen vluchten alleen of met hun ouders, voor redenen waar ze zelf niets aan kunnen doen. Maar ze betalen wel de hoogste prijs.
Tijdens noodsituaties en humanitaire rampen zijn kinderen bijzonder kwetsbaar voor ziekte, ondervoeding en geweld. Leren, spelen, gezond opgroeien in een veilige omgeving: dat is onmogelijk als kinderen op de vlucht zijn. UNICEF biedt directe hulp in noodsituaties en we proberen de situatie voor kinderen op de lange termijn te veranderen. Voor nu én morgen. Duurzame interventies zijn belangrijk omdat crises geen eenmalige schokken zijn; Hun impact kan jaren aanhouden. Elk kind heeft recht op bescherming, zorg en alle ondersteuning en diensten die het nodig heeft om te groeien.
Tijdens een noodsituatie gaat het om het redden van levens, na een noodsituatie gaat het om het terugbouwen. Het terugbouwen van een gezondheidssysteem, van een school.
Het verhaal van Ayesha in Bangladesh
Ayesha en haar familie zijn getroffen door de verwoestende overstromingen van juni 2024 in het noordoosten van Bangladesh. Zij ontvangen een hygiënepakket dat in hun basisbehoefte zal voorzien, terwijl ze ernaar streven terug te keren naar het normale leven te midden van de overstromingscrisis in Sylhet.
Wat is er aan de hand?
Wanneer we denken aan mensen op de vlucht, staan we er vaak niet bij stil dat dit heel vaak om kinderen gaat. Meer dan 40% van alle vluchtelingen zijn kinderen. En dat terwijl ze minder dan een derde van de wereldbevolking uitmaken. Deze kinderen hebben hun huis, familie & vrienden en alles wat vertrouwd is achter moeten laten.
Het totaal aantal kinderen op de vlucht is sinds 2010 meer dan verdubbeld. Hieronder vallen zowel de kinderen die naar een ander land zijn gevlucht als de kinderen die binnen hun eigen landsgrenzen ontheemd zijn geraakt.
- 47 miljoen kinderen zijn wereldwijd op de vlucht.
- Tussen 2018 en 2023 zijn 2 miljoen kinderen als vluchteling geboren. Dat is gemiddeld 340.000 baby’s per jaar.
- Gemiddeld moeten 20.000 kinderen per dag hun huis uitvluchten door extreem weer (zoals overstromingen, stormen, droogte en natuurbranden).
Mensen vluchtten binnen (intern ontheemd) en buiten hun landsgrenzen (vluchtelingen), waarvan het grootste deel in eigen land blijft. Van degenen die wel de grens oversteken, blijft 69% in buurlanden. Zo vangt Libanon meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen op, ondanks hun eigen economische crisis. Het duurt vaak jaren voordat vluchtelingen terug kunnen keren, waardoor sommige kinderen hun hele leven ontheemd zijn.
Het aantal ontheemde en gevluchte kinderen bereikt jaar na jaar recordhoogtes, maar de toegang tot essentiële steun en diensten schieten tekort. Denk aan gezondheidszorg, onderwijs en bescherming. De helft van gevluchte kinderen gaat niet naar school. Ook is het van belang dat hun mentale welzijn ondersteund wordt, want deze kinderen hebben vaak voor en tijdens hun vlucht traumatische dingen meegemaakt. Ze moeten hun leven op een nieuwe plek opbouwen, in vaak onzekere omstandigheden.
Veel kinderen zijn alleen, zonder ouders of toezicht. Deze kinderen lopen ernstige risico’s op hun welzijn en veiligheid, zoals slachtoffer worden van mensenhandel.
Kinderen beginnen geen oorlogen en kunnen deze ook niet beëindigen, maar zij betalen altijd de hoogste prijs.
Recht op bescherming
UNICEF wil dat kinderen op de vlucht gewoon kind kunnen zijn. Of ze nou op de vlucht zijn in hun eigen land, de regio of in Europa: overal hebben ze recht op bescherming en basisvoorzieningen als onderwijs en schoon water. Dat staat in artikel 22 van het Kinderrechtenverdrag. De Staat is daarbij verplicht samen te werken met bevoegde instanties om deze steun te bieden. UNICEF maakt zich er hard voor dat dit gebeurt.
Dat kinderen moeten vluchten is al erg genoeg, maar ze krijgen onderweg ook nog eens te maken met gevaren als geweld, uitbuiting en mishandeling. Wij willen dat er in Europa veilige en legale vluchtroutes komen en dat in het Nederlandse asielbeleid het belang van het kind altijd op nummer één staat. Met iedere overheid bespreken we onze eisen voor kinderen op de vlucht:
- Bescherm gevluchte en migrantenkinderen tegen geweld, mishandeling, uitbuiting en levensbedreigende situaties.
- Zorg voor onderwijs, een dokter en mentale zorg bij trauma’s.
- Garandeer snelle en rechtvaardige asielprocedures.
- Bewaak het recht van kinderen om op te groeien binnen hun eigen familie en voorkom dat kinderen staatloos worden (staatloze kinderen worden door geen enkele staat als staatsburger erkend).
- Zet geen kinderen uit als dat onveilig is.
- Stop het plaatsen van kinderen in vreemdelingenbewaring op basis van hun verblijfstatus.
Daarnaast pleit UNICEF voor het aanpakken van de oorzaken waarom mensen migreren en om maatregelen te nemen om xenofobie, discriminatie en marginalisatie van vreemdelingen in de doorreislanden en landen van bestemming aan te pakken.
Bescherming van kinderen op de vlucht
UNICEF helpt kinderen op de vlucht, zodat ze de zorg krijgen die ze verdienen, waar ze ook zijn. Dat doen we door het inrichten van veilige plekken voor kinderen op de vluchtroutes, zogenaamde ‘child-friendly spaces’. Hier kunnen ze veilig spelen en kind zijn. We regelen onderwijs en psychosociale hulp, maar ook schoon drinkwater en betere sanitaire voorzieningen.
In Nederland lobbyen we voor de rechten van vluchtelingkinderen en voor betere opvang, met minder vaak verhuizen, zodat de kinderen tot rust kunnen komen. Op basis van eigen onderzoek doen we aanbevelingen voor verbeteringen in de opvang, aan zowel de nationale en lokale overheid, als betrokken instanties (zoals COA en Nidos). Samen met andere organisaties hebben we het programma TeamUp opgezet, dat activiteiten organiseert voor kinderen in asielzoekerscentra en opvangkampen.
Asielkinderen in Nederland
De rechten van kinderen die in Nederland asiel aanvragen worden op dit moment onvoldoende beschermd door de Nederlandse overheid. UNICEF maakt zich ernstig zorgen over de situatie van kinderen in de asielopvang. Momenteel blijven meer dan 7.000 kinderen in noodopvanglocaties die vaak ongeschikt zijn voor kinderen. Ze moeten vaak verhuizen van plek naar plek, hebben niet altijd toegang tot onderwijs & zorg en voelen stress, angst en onzekerheid.
Na een rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid aan de minister van Asiel en Migratie stelt directeur Suzanne Laszlo; “Dit zijn kinderen die in Nederland verblijven en onder onze verantwoordelijkheid vallen. Bovendien hebben zij vaak een lange en traumatische reis achter de rug. De conclusies van het rapport van de Inspectie zijn schokkend. Het niet kunnen voorzien in onderwijs, privacy, speelvoorzieningen is een schending van hun rechten. En dit is niet het eerste rapport, of de eerste noodkreet. De alarmbellen rinkelen al heel lang, heel hard voor kinderen in de asielopvang".
