Kinderen die extra ondersteuning of zorg nodig hebben, krijgen binnen de jeugdzorg niet altijd (tijdig) de hulp die ze nodig hebben. Dat kan hun ontwikkeling in de weg staan of zelfs schadelijk zijn. UNICEF zet de rechten en belangen van kinderen op de politieke agenda en van betrokken partijen in de jeugd. Zo bevorderen we de best mogelijke hulp voor kinderen.
Wanneer het thuis niet goed gaat, kan de overheid gezinnen ondersteunen met jeugdhulp of ingrijpen met verplichte jeugdbescherming. Dat gaat soms over vergaande ingrijpende veranderingen, zoals een intensieve behandeling of een uithuisplaatsing. Daarom is het belangrijk dat de rechten en belangen van kinderen centraal staan in de wetgeving en uitvoering van het jeugdzorgbeleid. En dat er altijd gevraagd wordt wat de keuzes betekenen voor kinderen.
10,8% van alle kinderen tot 18 jaar ontvangt een vorm van jeugdzorg. Dat zijn 481.355 kinderen en jongeren.
Recht op goede zorg
Diverse onderzoeken van bijvoorbeeld de Algemene Rekenkamer, de Inspecties en de Jeugdautoriteit tonen aan dat kinderrechten in de jeugdzorg onder druk staan en dat de situatie soms zelfs verslechtert. Denk aan wachtlijsten, veiligheid in instellingen, de kwaliteit van de hulp en toegang tot onderwijs. Bovendien verschilt het aanbod per gemeente. Oftewel: of kinderen goede en tijdige hulp krijgen, hangt af van hun woonplaats. Dit is zorgelijk, want elk kind heeft recht op een goede ontwikkeling en toegang tot goede zorg.
Verschillende belangen
In de jeugdzorg spelen verschillende financiële en organisatorische belangen. Dit maakt het ingewikkeld om de jeugdzorg te verbeteren. Bovendien lijkt het belang van het kind onvoldoende voorop te staan in de besluitvorming over de hervormingen van de sector, waardoor beslissingen voor een goede ontwikkeling van kinderen niet of te laat worden genomen.
Stem van kinderen aan jeugdzorgtafels
Om inzicht te krijgen in de manier waarop de belangen van kinderen worden meegenomen in de gesprekken over de veranderingen in de jeugdzorg - die nu plaats vinden - sprak UNICEF Nederland met 32 organisaties die invloed hebben op het nieuwe jeugdzorgbeleid. Dit zijn organisaties als Jeugdzorg Nederland en de Raad voor de Kinderbescherming. Zij denken via jeugdzorgtafels mee over de verbeteringen in de jeugdzorg via bijvoorbeeld de Hervormingsagenda Jeugd.
Uit de analyse 'Stem van kinderen aan de jeugdzorgtafels’ blijkt dat de organisaties met invloed op het jeugdzorgbeleid kinderen onvoldoende betrekken in hun werkwijze en beleid. Lees in de analyse hoe dat beter kan.
Hervormingsagenda Jeugd
Het is goed dat er een basis ligt voor betere zorg aan kinderen en jongeren via de Hervormingsagenda Jeugd. Toch zijn wij bezorgd dat het belang van het kind onvoldoende voorop staat in deze agenda met voorgestelde verbeteringen in de jeugdzorg. Onze belangrijkste punten:
- Maak het VN-Kinderrechtenverdrag startpunt van het jeugdzorgbeleid.
- Zet het belang van kinderen voorop, niet financiën.
- Maak duidelijk hoe jongeren worden betrokken bij het maken van dit beleid, wat de invloed van de jongere is, hoe zij worden meegenomen en dat hier ook duidelijk tijd en ruimte (budget) voor komt.
Maak hier ruimte voor in de uitwerking van de Hervormingsagenda Jeugd.
VN-Kinderrechtenverdrag en besluitvorming
Het VN-Kinderrechtenverdrag geeft kinderen het recht op een zo goed mogelijke ontwikkeling in alle fases van hun leven, ook in een situatie wanneer een kind of gezin extra zorg en ondersteuning nodig heeft. In het Kinderrechtenverdrag staat over jeugdzorg dat:
- De ouders in de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor de zorg en opvoeding van hun kinderen.
- De overheid de verantwoordelijkheid heeft om bij het opgroeien van kinderen - indien nodig - te zorgen voor voorzieningen, hulp en ondersteuning.
- Om een kind te beschermen, kan de overheid ingrijpen in de vrijheid van ouders.
- Naast bescherming en speciale voorzieningen, hebben kinderen het recht op een eigen mening en deze moet serieus worden genomen.
- Het belang van het kind dient voorop te staat in de besluitvorming. Het moet daarom altijd worden afgestemd op de ontwikkeling en de rechten van het kind.
Visie op de jeugd
Het is essentieel dat er wordt gepraat over wat jeugdzorg is, wat het kan zijn, wat de verantwoordelijkheden zijn en wat kinderen, jongeren en ouders willen. Investeren in een positieve, brede en kansrijke ontwikkeling van kinderen vraagt een doordachte visie. Met een duidelijke visie op de jeugd wordt een sterke basis gelegd voor een goed en kansrijk leven voor alle kinderen.
UNICEF roept de overheid dan ook op om met een Visie op de jeugd te komen op het opgroeien en de ontwikkeling van de jeugd en wat de verantwoordelijkheid van de overheid daarbij is om er zo samen te zorgen dat kinderen de zorg en aandacht krijgen die zij nodig hebben.