Hoe praat je met je kind over online pesten?
Online veiligheid is een grote zorg onder kinderen. 54% van de kinderen voelt zich niet beschermd online. Een kind opvoeden in het digitale tijdsperk is alles behalve eenvoudig. De snelle opkomst van nieuwe technologieën biedt meer mogelijkheden om contact te maken, maar ook nieuwe manieren om uit te sluiten en gevoelens te kwetsen.
We spraken met Dr. Sameer Hinduja, mede-directeur van het Cyberbullying Research Center, over wat je kunt doen als je vermoedt dat je kind slachtoffer is van cyberpesten.
Wat zijn de meest voorkomende vormen van cyberpesten?
Dr. Hinduja: Cyberpesten kan verschillende vormen aannemen, zoals:
- Buiten gesloten worden in een groepschat
- Berichten blijven ontvangen nadat je hebt gevraagd om te stoppen
- Bedreigd worden via berichten of sms
- Gemene opmerkingen of scheldwoorden online, bijvoorbeeld over uiterlijk, huidskleur, seksuele geaardheid, religie of handicap
- Verspreiden van roddels online
- Online gestalkt worden
- Persoonlijke informatie delen zonder toestemming
Hoe verschilt cyberpesten van pesten in het echte leven?
Dr. Hinduja: Cyberpesten gebeurt online en kan daardoor een veel groter publiek bereiken, wat de schade vergroot.
De publieke en permanente aard van online content kan de psychologische impact versterken – wanneer vernederende inhoud op sociale media wordt gedeeld, kan het door honderden of duizenden leeftijdsgenoten worden gezien. Dit vergroot gevoelens van schaamte en machteloosheid. De anonimiteit van cyberpesten kan leiden tot wantrouwen en kwetsbaarheid. Het kind weet vaak niet wie de pesters zijn, wat sociale angst en isolatie kan veroorzaken.
Onderzoek toont aan dat jongeren die slachtoffer zijn van cyberpesten vaker gevoelens van depressie, angst, eenzaamheid, suïcidale gedachten en lichamelijke klachten zoals pijn, vermoeidheid of kortademigheid ervaren.
Omdat sommige volwassenen traag reageren op cyberpesten, lijkt het soms alsof er geen gevolgen zijn voor de daders.
Wat zijn waarschuwingssignalen dat mijn kind online gepest wordt?
Dr. Hinduja: Kinderen die online gepest worden, kunnen zich terugtrekken of emotioneel van streek raken na het gebruik van hun apparaten. Je kunt veranderingen in hun slaap- of eetpatroon opmerken, of verlies van interesse in favoriete activiteiten.
Soms uiten ze gevoelens van hopeloosheid of maken ze verontrustende opmerkingen over hun welzijn. Ze zoeken vaker contact met ouders dan met vrienden, of vragen vaak om thuis te blijven van school. Een duidelijke verandering in stemming, gedrag of openheid over hun digitale leven kan wijzen op cyberpesten.
Hoe praat ik met mijn kind over cyberpesten?
Dr. Hinduja: Zorg voor een omgeving waarin je kind zich altijd veilig voelt om met jou te praten over alles wat ze online zien of meemaken. Moedig open gesprekken aan en wijs op dagelijkse interacties die positief of juist schadelijk zijn. Vraag wat ze zien bij vrienden en op school voordat je vraagt naar hun eigen ervaringen. Voer deze gesprekken regelmatig.
Wat moet ik doen als ik denk dat mijn kind slachtoffer is van cyberpesten?
Dr. Hinduja: Zorg er allereerst voor dat je kind zich veilig voelt. Laat onvoorwaardelijke steun zien – anders durven ze in de toekomst misschien niet meer naar je toe te komen. Praat met je kind en luister goed.
Leer precies wat er is gebeurd en in welke context. Als het om cyberpesten gaat, maak screenshots of schermopnames van de schadelijke inhoud. Noteer relevante details zoals locatie, frequentie, ernst, betrokkenen en achtergrondinformatie. Als het tussen je kind en een klasgenoot gebeurt, helpt deze informatie bij het contact met de school (en eventueel het sociale mediaplatform).
Controleer of de school van je kind een pestbeleid heeft en of cyberpesten daarin is opgenomen. Je kind heeft recht op een veilige leeromgeving, en scholen zijn verantwoordelijk om dit te waarborgen via onderzoek en passende maatregelen.
Het is belangrijk om een open en eerlijke communicatie met je kind te behouden, zodat ze zich veilig voelen om naar je toe te komen bij vervelende online ervaringen. Slachtoffers (en getuigen) van cyberpesten moeten erop kunnen vertrouwen dat volwassenen rationeel en doordacht zullen handelen – en de situatie niet erger maken.
Hoe kunnen ouders met hun kind praten op een manier die vertrouwen opbouwt in plaats van oordeel of schuld?
Dr. Hinduja: Laat je kind weten dat je er voor hen bent en dat ze nergens schuld aan hebben. Luister naar wat ze te zeggen hebben over wat er is gebeurd. Soms willen ze gewoon gehoord worden en dat hun gevoelens erkend worden. Slachtoffers van cyberpesten hopen vaak dat het probleem snel en stil verdwijnt – ze willen niet dat het uitgroeit tot een groot drama.
Bedenk samen met je kind welke hulpopties er zijn en hoe jij hen daarin kunt ondersteunen.
Herinner je kind eraan dat ze wel degelijk enige controle hebben over hun online ervaringen. Moedig hen aan om instellingen op hun apparaten en accounts te gebruiken om mensen te blokkeren of te dempen die hen kwetsen. Elke grote sociale media-app en online multiplayergame heeft zulke functies ingebouwd.
Moedig hen ook aan om personen te melden (bij het platform of spel) die technologie gebruiken om anderen te misbruiken, te vernederen of te bedreigen. Dergelijk gedrag is in strijd met de gebruiksvoorwaarden van die platforms, en bedrijven hebben het recht om inhoud te verwijderen of accounts te blokkeren. Op cyberbullying.org/report staat een lijst met contactinformatie van deze bedrijven. Stuur hen zoveel mogelijk informatie, zoals screenshots, schermopnames, gebruikersgegevens en de exacte locatie van de schadelijke inhoud.
Wat moeten ouders juist niet doen, ook al is het instinct om direct in te grijpen?
Dr. Hinduja: Probeer als ouder niet in paniek te raken. Blijf kalm en emotioneel beheerst, of je nu door de school wordt geïnformeerd of je kind zelf de moed heeft gevonden om zich open te stellen. Probeer zorgvuldig en volledig te begrijpen wat er is gebeurd. Erken de ervaring van je kind en vraag wat zij graag zouden willen dat er gebeurt om verder te kunnen. Als ouder volg je misschien niet volledig hun wens, maar idealiter werk je samen aan een oplossing waar jullie beiden achter staan.
Wanneer moet ik contact opnemen met een professional in de geestelijke gezondheidszorg?
Dr. Hinduja: Als je kind emotioneel, psychologisch of lichamelijk worstelt en de klachten niet binnen een dag of twee afnemen, neem dan contact op met een psycholoog of je huisarts. Elk gedrag – mild, matig of ernstig – kan grote psychologische gevolgen hebben, afhankelijk van de persoon, de context en het ontbreken van een passende en ondersteunende reactie.
Tip! Gebruik bij gesprekken over dit onderwerp niet-veroordelende taal. Een kind een “pester” of “slachtoffer” noemen kan ervoor zorgen dat ze zich vastgezet voelen in die rol. Gebruik liever taal die zich richt op het specifieke gedrag en de impact ervan. Dat maakt het makkelijker om je kind te ondersteunen en samen te werken aan een oplossing.