Armoede in Nederland

Opgroeien in armoede

Ook in Nederland groeien kinderen op in armoede. Ouders hebben niet altijd genoeg geld om hun kinderen te bieden wat voor hen noodzakelijk is, zoals eten, een dak boven hun hoofd, kleding of schoolspullen. Geldzorgen zijn er in alle lagen van de bevolking en zowel in Nederland als in Caribisch Nederland.

6,2 %

van de kinderen in Nederland groeit op in armoede

200.000

kinderen in Nederland groeien op in armoede

1,5

kind per klas heeft thuis te maken met armoede

Opgroeien in armoede vergroot de kans dat kinderen zich minder goed kunnen ontwikkelen en heeft ook gevolgen op de lange termijn. Daarom is het belangrijk dat armoede wordt voorkomen en wordt aangepakt.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het aantal kinderen dat opgroeit in armoede in Caribisch Nederland hoger ligt dan in Europees Nederland. Recente cijfers zijn op dit moment niet beschikbaar. 

kind in poort

Effecten van armoede op kinderen

Door armoede komen verschillende kinderrechten onder druk te staan. Er is bijvoorbeeld: 

  • niet elke dag voldoende voedsel in huis;
  • geen geld voor kleding, verjaardagen, sport of leuke activiteiten; 
  • geen laptop of smartphone voor school of huiswerk;
  • geen geld voor de huur of hypotheek waardoor een gezin op straat kan komen te staan;  
  • weinig tijd bij ouders omdat ze veel moeten werken en soms meerdere banen hebben; 
  • veel stress die leidt tot psychische problemen bij ouders én kinderen;  
  • meer kans op kindermishandeling door stress bij ouders; 
  • meer kans op criminaliteit onder jongeren.

Kortom: opgroeien in armoede heeft een enorm effect op het leven van kinderen. Het leidt ertoe dat kinderen en jongeren ongelijke kansen hebben ten opzichte van kinderen die niet in armoede opgroeien. Ze kunnen mentale problemen krijgen en er is kans op sociale uitsluiting omdat ze niet goed kunnen meedoen met hun leeftijdsgenoten. Armoede heeft op kinderen een specifieke impact die anders is dan op volwassenen. De kans is bij hen groter op lange termijn gevolgen voor hun ontwikkeling, gezondheid, opleidingsniveau, levensduur, en dergelijke.

Wat te doen?

De eersten om dat aan e vragen zijn de kinderen en jongeren zelf. Hun visie en ervaringen dragen bij aan betere antwoorden op dit vraagstuk. UNICEF Nederland vroeg in november 2023 naar hun zorgen rond bestaansrecht en een jaar eerder naar hun ervaring met geldzorgen. Ook ouders, verzorgers en professionals worden aangemoedigd het gesprek met kinderen en jongeren te voeren. Alleen dan weten we wat kinderen en jongeren echt nodig hebben.

In het Jongerenadvies van september 2023 gaven jongeren drie concrete aanbevelingen om iets te doen aan armoede:

  • Advies 1: Les op school: besteed op school meer aandacht aan het omgaan met geld. Maak het een vast onderdeel van de les economie. 
  • Advies 2: Stijgende prijzen: Laat het minimumloon en uitkeringen meestijgen met stijgende prijzen (inflatie). Want de meest kwetsbare mensen worden het hardst geraakt wanneer alles duurder wordt. 
  • Advies 3: Gratis hobby’s: Maak buitenschoolse activiteiten beter beschikbaar of zelfs gratis, zodat iedereen mee kan doen en niemand wordt buitengesloten. 

Kinderrechten staan voorop

UNICEF ondersteunt de aanbevelingen van het Jongerenadvies van harte. Daarnaast volgt uit het Kinderrechtenverdrag dat:

  1. de belangen van kinderen en jongeren voorop staan, bij iedere beslissing, of het nu om een individueel gezin of kind gaat of om beleid, wet- en regelgeving; 
  2. de mening van kinderen en jongeren altijd wordt gehoord en meegenomen; 
  3. geen enkel kind of jongere opgroeit in armoede en toegang heeft tot basisvoorzieningen als huisvesting, voedsel, water en kleding; 
  4. kinderen en jongeren volwaardig kunnen meedoen met school, sport, culturele activiteiten en in hun vrije tijd. 

Internationale en nationale wet- en regelgeving

Hiervoor is internationale en nationale wet- en regelgeving nodig. De Europese Kindergarantie en de Nederlandse Aanpak Geldzorgen, Armoede en schulden zijn daarin goede stappen, maar er kan meer. Zo is het nodig dat de wettelijke positie van kinderen versterkt wordt. Ook is harmonisering nodig van lokale regelgeving: het is belangrijk dat er ruimte is voor lokaal maatwerk maar ook dat deze geharmoniseerd wordt zodat het niet uitmaakt waar je wieg staat. En dit alles geldt ook voor de kinderen en jongeren in Caribisch Nederland.  

UNICEF voert hierover het gesprek met ministeries, gemeenten, landelijke en lokale organisaties en neemt hierin de mening van kinderen en jongeren mee. Ook brengt ze partijen met elkaar in contact of deelt voorbeelden van hoe je armoede lokaal kan aanpakken binnen het Child Friendly Cities Initiative-netwerk. 

Wereldwijd probleem

UNICEF werkt ook internationaal aan armoedebestrijding want kinderen leven vaker in armoede dan volwassenen. Ze zijn ook kwetsbaarder voor de effecten ervan.