Vaccineren is de veiligste manier om kinderen te beschermen tegen levensbedreigende ziektes.
En daarmee kindersterfte tegen te gaan. Een kind dat beschermd wordt door vaccins heeft een betere weerstand tegen infectieziekten, is minder kwetsbaar in tijden van voedselonzekerheid en kan zich verder blijven ontwikkelen.
UNICEF levert ieder jaar meer dan 2 miljard levensreddende vaccins om kinderen te beschermen tegen ernstige ziektes zoals polio en de mazelen. We zijn daarmee de grootste vaccinafnemer wereldwijd en zorgen elk jaar voor levensreddende vaccinaties voor bijna de helft van alle kinderen onder de vijf jaar. In de afgelopen 50 jaar hebben vaccinaties zo'n 154 levens gered.
Vaccins redden levens, maar dan moeten mensen er wel toegang toe hebben. In 2024 misten bijna 20 miljoen zuigelingen ten minste één dosis van een DTP-bevattend vaccin. 14,3 miljoen kinderen hiervan zijn 'zero-dose' kinderen die nog nooit een enkele dosis van welk vaccin dan ook hebben ontvangen. Velen van hen leven in de armste en meest gemarginaliseerde gemeenschappen te wereld. Daarnaast blijven kinderen vaak niet of onvoldoende gevaccineerd door een combinatie van factoren zoals beperkte toegang tot vaccinatievoorzieningen, verstoorde bevoorrading, conflicten en instabiliteit of misinformatie over vaccins.
We weten al heel lang dat vaccinaties cruciaal zijn voor de gezondheid van ieder kind, maar deze cijfers zijn een geweldige bevestiging van dat belang. Vaccinaties helpen kinderen en de wereld vooruit.
Vaccineren tijdens conflict
In conflictsituaties kunnen ziektes zich snel verspreiden, omdat bijvoorbeeld watervoorzieningen beschadigd zijn en de toegang tot gezondheidszorg beperkt is. Om te voorkomen dat infectieziekten verspreiden, zet UNICEF vaccinatiecampagnes op. Zo zetten we onder meer in Gaza diverse vaccinatiecampagnes op om een polio-uitbraak tegen te gaan.
Gevaccineerd worden helpt levens redden
Wanneer je je laat vaccineren bescherm je niet alleen jezelf tegen een aantal ernstige ziektes, maar je draagt ook bij aan de bescherming van andere mensen. Dat gebeurt door middel van wereldwijde groepsimmuniteit. Wanneer voldoende mensen in een populatie gevaccineerd zijn, wordt de verspreiding van een ziekte sterk beperkt. Hierdoor krijgen mensen die niet gevaccineerd zijn - bijvoorbeeld vanwege medische redenen of beperkte toegang - indirect bescherming, omdat de kans dat zij in contact komen met het virus of de bacterie aanzienlijk kleiner wordt.
In de afgelopen decennia zijn er enorme resultaten geboekt op het gebied van vaccinaties. Voordat het mazelenvaccin werd geïntroduceerd in 1963, overleden naar schatting ieder jaar zo’n 2,6 miljoen mensen aan de mazelen. In 2024 waren dit er nog ruim 100.000.
- Elk jaar redden vaccins het leven van 4,4 miljoen mensen.
- In de afgelopen 50 jaar hebben vaccinaties maar liefst 154 miljoen levens van kinderen en volwassenen gered.
- Daarvan zijn er 94 miljoen levens gered alleen al door het vaccin tegen mazelen.
Volgens het VN-Kinderrechtenverdrag (art. 24) hebben alle kinderen recht op toegang tot gezondheidszorg, vaccinaties vallen hieronder. UNICEF ziet vaccineren als een vrijwillige keuze, maar ouders hebben het recht op goede voorlichting over de voordelen en de minimale risico’s, zodat zij een weloverwogen beslissing kunnen maken.
Wanneer we kinderen niet vaccineren, riskeren we hun leven en gezondheid – evenals hun groei en ontwikkeling. Om elk kind te kunnen vaccineren is het van vitaal belang om de eerstelijnszorg te versterken en gezondheidsmedewerkers van de middelen en steun te voorzien die ze nodig hebben. In het bijzonder in afgelegen en moeilijk te bereiken gebieden. Bovendien is het cruciaal dat ouders en gemeenschappen geloven in de waarde van vaccins. Onder meer aan al die onderdelen werkt UNICEF.
Het maakt niet uit hoe afgelegen of uitdagend de omgeving ook is, UNICEF vindt innovatieve manieren om kinderen te vaccineren.
Wat doet UNICEF?
UNICEF streeft naar een wereld waarin geen enkel kind nog sterft aan oorzaken die vermeden kunnen worden. We schaffen jaarlijks meer dan 2 miljard doses vaccins aan voor routinevaccinaties en vaccinatiecampagnes in bijna 100 landen. In samenwerking met overheden en andere partners, zetten we ons ervoor in dat ieder kind gevaccineerd kan worden, met name de meest kwetsbare kinderen. Dit doen we door gezondheidssystemen te versterken, door bijvoorbeeld gezondheidswerkers te trainen in het toedienen van vaccins. Daarnaast geven we ook voorlichting aan ouders over het belang van vaccinaties voor hun kinderen. Maar ook te zorgen dat de vaccins op een veilige manier getransporteerd en opgeslagen kunnen worden, door te investeren in koelapparatuur (koude keten). Hierdoor kunnen zelfs de meest afgelegen en moeilijk-te-bereiken gebieden worden bereikt.
Maar dat is niet het enige wat UNICEF onderneemt om ervoor te zorgen dat kinderen beschermd worden. Dit doen we concreet:
- Onderhandelen met fabrikanten om de prijs van vaccins te verlagen;
- Onderzoeken waarom soms het vertrouwen in vaccins afneemt. Op basis van deze bevindingen ontwikkelen we op feiten-gebaseerde voorlichtingscampagnes, waarmee we eventuele zorgen bij ouders weg kunnen nemen. We werken hierin vaak samen met religieuze leiders en andere invloedrijke gemeenschapsleiders;
- Vaccinatiecampagnes op te zetten waarmee we in korte tijd grote groepen kinderen kunnen bereiken met vaccinaties. We zetten deze bijvoorbeeld op wanneer grote groepen kinderen als gevolg van bijvoorbeeld een ramp of conflict hun routinevaccinaties gemist hebben.
Wat doet UNICEF in Nederland?
UNICEF is in Nederland niet betrokken bij het nationale vaccinatieprogramma, zoals in andere landen. Dit omdat de overheid een goed systeem heeft waar alle kinderen in Nederland aan deel kunnen nemen, het zogenoemde Rijks Vaccinatie Programma (RVP). De meeste ouders in Nederland (tussen 92 en 99 procent) kiezen ervoor hun kind te laten vaccineren. Zij zien vooral de voordelen van vaccinaties. Sinds 2015 laat de vaccinatiegraad echter ook een dalende trend zien. Deze afname lijkt vooral te liggen in een dalend vertrouwen in vaccinaties. In 2022 was de vaccinatiegraad ongeveer 2 tot 5 procent lager dan het jaar daarvoor. Voor bijvoorbeeld mazelen daalt de vaccinatiegraad voor baby’s nu voor het eerst in jaren onder de 90 procent.
De redenen van ouders om niet (alle) vaccinaties voor hun kinderen te halen lopen uiteen. Sommigen denken dat het onnodig is omdat de ziekte niet meer voorkomt in Nederland, of onderschatten de ernst omdat ze deze niet meer (her)kennen. Ook gaan ouders twijfelen door tegenstrijdige informatie op internet. Andere ouders zijn bang voor bijwerkingen en bij een deel spelen religieuze overwegingen een rol.
Ook in een land als Nederland, waar er een goede gezondheidszorg is, kunnen kinderen ernstig ziek worden infectieziekten, opgenomen worden in het ziekenhuis of zelfs overlijden. Vaccinaties bieden hiertegen bescherming. Daarnaast treedt er bij een hoge vaccinatiegraad (95 procent) groepsbescherming op, waardoor kinderen die bijvoorbeeld door hun kwetsbaarheid niet gevaccineerd kunnen worden, ook beschermd zijn.
UNICEF vindt het zorgelijk dat steeds minder kinderen in Nederland volledig gevaccineerd zijn. Wanneer steeds minder kinderen deelnemen aan het vaccinatieprogramma, wordt hun gezondheid in gevaar gebracht.
