Congo Fabienne Bertrand school Congo Fabienne Bertrand school

Fabienne's drijfveren

Onze UNICEF-vrouw in Congo

De uit Haïti afkomstige Fabienne Bertrand is opgeleid als civiel ingenieur en werkt als specialist water, sanitaire voorzieningen en hygiëne voor UNICEF in het Afrikaanse Congo. Haar lijfspreuk op moeilijke momenten komt uit het Haïtiaans Creools: 'we zijn riet; we breken niet, we buigen'. Fabienne vertelt wat haar drijft en motiveert. 

Waarom ben je dit werk bij UNICEF gaan doen?  

"In 2014 ben ik bij UNICEF Haïti begonnen. Ik werkte toen aan projecten op het gebied van water, sanitaire voorzieningen en hygiëne in gebieden waar cholera heerste. Opgroeiend in Haïti heb ik gezien hoe kinderen diverse ontberingen moesten ondergaan.

Ik heb in de sloppenwijken van Port-au-Prince en in afgelegen landelijke gebieden gewerkt waar basisvoorzieningen een luxe zijn voor veel kinderen. UNICEF en ik delen dezelfde waarden: we bekommeren ons om kinderen.

UNICEF gaf me de mogelijkheid om bij te dragen aan goed onderwijs voor meisjes, door hen gescheiden toiletten te geven, aan de gezondheid van kinderen bij te dragen door sanitaire voorzieningen te realiseren, waar ze handen kunnen wassen en toegang tot drinkwater hebben. Het lijkt voor sommigen misschien om kleine dingen te gaan, maar voor een kind dat ernstig tekort komt, is dit heel groot. Want het staat voor veiligheid en waardigheid."

Congo, WASH, water

Fabienne is bezig met de aanleg van een nieuwe waterinfrastructuur voor scholen. 

Werk je in moeilijke omstandigheden of zie je ernstige zaken met betrekking tot kinderen?

"Ik heb op een paar hele heftige plekken gewerkt, zoals Haïti en Tsjaad. Ik zie nog de gezichten van de kinderen voor me die geen toegang tot water of gewone sanitaire voorzieningen hebben. Noodhulp in Haïti is zwaar, vooral wanneer de noden groter zijn dan de hoeveelheid aanwezige hulp. 

In Congo heb ik scholen gezien waar maar één kraan was voor duizend kinderen. En helemaal geen wc. Deze kinderen gaan de ‘bush’ in om hun behoefte te doen, met het gevaar door slangen te worden gebeten. Als moeder zijnde voel ik dit diep in mijn hart. 

In Tsjaad heb ik kinderen gezien die lange afstanden moesten lopen in temperaturen van 45 graden om water te halen. Kinderen zouden moeten worden beschermd en zouden gewoon moeten kunnen spelen. 

Ik herinner me ook gelukkige momenten in deze moeilijke omstandigheden. In Congo ontmoette ik kinderen van een school club die echte ‘changemakers’ waren. Dat is inspirerend. Ik herinner me ook een paar meisjes in conservatieve delen van Tsjaad die pleitten voor menstruele gezondheid. Zij hadden een meisjesclub opgericht en gaven voorlichting. Het zijn kleine stapjes, maar ze zijn cruciaal om een verandering teweeg te brengen. Deze kinderen zijn mijn helden.

Is er een specifieke aanleiding of inspiratiebron geweest in jouw leven voor het werk dat jij nu doet?  

"Ik had het geluk om thuis water te hebben in Port-au-Prince, waar ik ben opgegroeid. Dat was een voorrecht! Ik liep mijn eerste stage als civiel ingenieur in een door vrouwen geleid bedrijf. 

Ik maakte mee hoe vrouwen en kinderen op zoek waren naar water in de bergen van Haïti. Het was een kans om met ze te praten en naar ze te luisteren. Vanaf dat moment wist ik dat ik me bezig wilde houden met waterprojecten voor de gemeenschap. Ik raakte steeds meer betrokken bij het onderwerp water en de impact daarvan op het leven van mensen.

Sommige dagen zijn zwaar, maar als je mensen ziet klappen en dansen omdat ze een nieuwe waterput hebben, wordt mijn hart warm. UNICEF bood me de kans om in de gemeenschappen te werken en om positieve veranderingen te zien. Bij UNICEF kan ik een ingenieur zijn met het hart van een antropoloog."

Fabienne Bertrand Congo

Fabienne drinkt water uit een net aangelegd waterpunt bij een school om te laten zien dat het veilig drinkwater is. 

Waar ben je als meisje opgegroeid?  

"In Port-au-Prince, Haïti. Ik was een meisje met onderzoekende ogen en een vastberaden blik. Ik was het enige meisje thuis, want ik heb drie broers. Dus leerde ik al vroeg hoe ik moest navigeren in een wereld waarin vrouwen in de minderheid zijn. Mijn ouders hebben mij nooit iets opgelegd omdat ik een meisje ben. Ik was als meisje dol op wiskunde, natuurkunde en scheikunde, en werd civiel ingenieur."

Wat zijn jouw drijfveren? Hoe motiveer jij jezelf?  

"Ik raak gemotiveerd door voldoening in de gemeenschap. Als ik kan zien dat ik bijdraag aan het welzijn van een gemeenschap. Ik stop pas als water en sanitaire voorzieningen niet langer een privilege zijn, maar een recht. Met name voor vrouwen en inheemse bevolkingsgroepen.  

Ik herinner mijn collega’s er vaak aan dat je jezelf moet vragen of het project een positief verschil maakt in het leven van de mensen. Zo niet, probeer het opnieuw. Ik geloof dat we mensen beter kunnen helpen wanneer we luisteren en de normen van mensen begrijpen. Daar stuur ik op."

Hoe motiveer of inspireer jij anderen? De vrouwen om je heen?

"Dat is een lastige vraag. Ik voeg daad bij het woord, zoveel als ik kan. Ik maak tijd voor anderen. Misschien is het delen van kennis mijn ding. Ik geloof ook in netwerken. Ik maak deel uit van een netwerk in mijn vakgebied met de focus op vrouwen.

Voor meisjes heb ik een toespraak gegeven zodat ze kennis maken met een vrouwelijke ingenieur. Niet voor mezelf, maar zodat ze weten dat ze kunnen nastreven wat ze willen, ondanks hun achtergrond. Ik ben een mentor voor de vrouwen om me heen, bij UNICEF. Ik zit ook in een informele WhatsApp groep met vrouwen van over de hele wereld. Ik maak tijd voor de jongere collega’s, vooral vrouwen. Waarom? Omdat ik had gewild dat ik dingen had geweten gedurende mijn carrière die ik nu weet."  

Fabienne Bertrand Congo WASH

Geef drie woorden waarmee je UNICEF-vrouwen kunt omschrijven

"UNICEF-vrouwen zijn veerkrachtig, zorgzaam en resultaatgericht."

Welk advies geef je de meisjes van vandaag mee om de krachtige vrouwen van morgen te worden?

"Meisjes: blijf open, blijf nieuwsgierig en stop de stemmen die je doen twijfelen aan jouw capaciteiten. Fouten maken is niet het einde. Het maakt deel uit van het proces om je doelen te bereiken. Je valt, je staat op en je wint. Je moet het werk doen en de kleine moeite vieren. Omarm en geniet van de reis." 

Welke les in het leven heeft jou het meest geholpen?

"Ik heb verschillende verhalen uit Haïti en Congo. Zoals stamoudsten die ik ontmoette en die al meer dan vijftig jaar in de buitenlucht hun behoefte deden. Nadat ze het programma hadden gevolgd waren ze in staat om hun gedrag te veranderen, en om hun eigen toiletten te bouwen. Dit herinnert me er aan dat het nooit te laat is om te veranderen. We kunnen dingen veranderen en verbeteren."

Heb je een ‘power word’ of inspirerende zin?

"Ik heb in hele moeilijke omstandigheden gewerkt en me hopeloos gevoeld door heftige situaties die ik zag. Ik denk altijd aan dit gezegde in Haïtiaans creools, mijn moedertaal: ‘Nou se rozo, nou pliye, nou pa kase”. Het betekent: we zijn riet; we breken niet, we buigen. Het houdt me op de been."

Wie is een voorbeeld voor jou?  

"Mijn moeder is mijn rolmodel. Terwijl ze vier kinderen grootbracht, studeerde ze om de carrière te krijgen waar ze van droomde. Ze bouwde die carrière op terwijl ze zorgde voor zichzelf en haar familie. Je kunt veel plezier hebben met haar en ze is zorgzaam. Ze ziet het goede in de mens."

Fabienne Bertrand

Groepsfoto na een gesprek met kinderen van een schoolclub in Congo. 

Fabienne’s werk

Fabienne heeft meer dan 15 jaar werkervaring in de water-, sanitaire voorzieningen-, en hygiënesector in Haïti, de Verenigde Staten en momenteel in Congo: “Ik manage water, sanitaire voorzieningen, en hygiëne op scholen en gemeenschappen in Congo. Ik heb zowel noodhulp als ontwikkelingsprojecten gedaan. Op dit moment werk ik ook aan een project in de gemeenschap gericht op de inheemse bevolking om meer hygiëne en sanitaire voorzieningen te realiseren.”